موسیقی بی کلام کمانچه Kamancheh

کمانچه (Kamancheh) یکی از سازهای سنتی و ایرانی الاصل از دسته سازهای زهی کششی یا کمانه ای (آرشه ای) است. طبق شواهد و مستندات تاریخی، اولین بار این ساز در قرن چهارم هجری شناخته شده است. بعد از مدت‌ها تلاش سازمان میراث فرهنگی ایران، بالاخره این ساز در سال 1396 در سازمان یونسکو به نام ایران ثبت جهانی شد.

کمانچه از یک کاسه چوبی توخالی و یک دسته نسبتاً بلند از جنس چوب درخت توت ساخته شده است. در گذشته این ساز دارای 3 سیم بود اما کمانچه‌های امروزی دارای 4 سیم هستند. این ساز به وسیله یک آرشه چوبی به نام کمانه نواخته می‌شود. درست مثل آرشه ساز ویولن، کمانه نیز با ده ها موی دم اسب پوشانده شده است.

بخش مهمی از موسیقی سنتی ایرانی با موسیقی بی کلام کمانچه درهم آمیخته شده است. با ترکیب سازهای شرقی و غربی، این ساز مدل‌های جداگانه ای با عناوین آلتو و باس هم پیدا کرده است که با اکتاوها و پرده‌های بیشتر، صدایی بم‌تر تولید می‌کنند.

نوعی خاص از کمانچه با نام “تال” نیز وجود دارد که انحصاراً برای مردمان لر است و تفاوت اندکی با مدل اصلی این ساز دارد.

کیهان کلهر و علی‌اصغر بهاری دو تن از بزرگان و صاحبان سبک ساز کمانچه هستند که آثار دلنشین آنان نام این ساز ایرانی را در جهان گسترش داد. رسانه جاست موزیک مفتخرانه اقدام به جمع‌آوری برخی از این آثار کلاسیک کرده است.